Kontent qismiga oʻtish

Khel Ratna mukofoti

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Khel Ratna
Mukofot sohasi Xalqaro miqyosdagi musobaqalarda yuqori natijalarga erishganligi uchun eng yuqori sport mukofoti
Tashkilotchi  Hindiston hukumati
Mamlakat  Hindiston
Birinchi berilgan yili 1992
Oxirgi berilgan yili 2021

Khel Ratna mukofoti (hindcha talaffuzi: [kʰeːl rət̪nə]), rasmiy ravishda Major Dhyan Chand Khel Ratna mukofoti, ilgari Rajiv Gandi Khel Ratna mukofoti sifatida tanilgan Hindistonning eng oliy sport mukofoti[1][2][3][4][5]. Mukofot har yili Yoshlar ishlari va sport vazirligi tomonidan taqdim etiladi.

Qabul qiluvchilar Vazirlik tomonidan tuzilgan qoʻmita tomonidan tanlanadi va xalqaro miqyosda „toʻrt yil davomida sport sohasidagi ajoyib va eng yaxshi koʻrsatkichlari“ uchun taqdirlanadi. 2020-yil holatiga koʻra, mukofot egalariga medalyon, sertifikat va 25 lakh (33 000 AQSH dollari) beriladi. 1991—1992-yillarda taʼsis etilgan ushbu mukofot sportchining bir yillik koʻrsatkichi uchun berilgan. 2014-yilgi taqdirlash komissiyasi tomonidan taqdim etilgan takliflar asosida vazirlik 2015-yil fevral oyida toʻrt yil davomida koʻrsatkichlarni koʻrib chiqish uchun mezonlarni qayta koʻrib chiqdi. Maʼlum bir yil uchun nomzodlar 30-aprelgacha yoki aprel oyining oxirgi ish kunigacha har bir sport intizomi boʻyicha ikki nafardan koʻp boʻlmagan sportchi koʻrsatilgan holda qabul qilinadi. Oʻn ikki aʼzodan iborat qoʻmita Olimpiada o'yinlari, Paralimpiya o'yinlari, Osiyo o'yinlari va Hamdo'stlik o'yinlari kabi turli xalqaro tadbirlarda sportchining chiqishlarini baholaydi. Keyinchalik qoʻmita oʻz tavsiyalarini qoʻshimcha tasdiqlash uchun Yoshlar ishlari va sport vaziriga taqdim etadi. 1991—2021-yillardagi mukofot Hindistonning sobiq bosh vaziri Rajiv Gandi (1944-1991) sharafiga nomlangan.

Mukofot 2021-yil 6-avgustdan beri barcha davrlarning eng zoʻr xokkeychilaridan biri sifatida eʼtirof etilgan va oʻz faoliyati davomida 1000 dan ortiq gol urgan hind xokkeychisi mayor Dhyan Chand (1905-79) sharafiga nomlangan. U 1926-yildan 1948-yilgacha 20 yildan ortiq vaqt davomida faoliyat yuritgan.[6]

Nominatsiyalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mukofot uchun nomzodlar barcha hukumat tomonidan tan olingan Milliy sport federatsiyalari, Hindiston Olimpiya assotsiatsiyasi, Hindiston sport maʼmuriyati (SAI), Sportni targʻib qilish va nazorat qilish kengashlari, shuningdek, ikkitadan koʻp boʻlmagan huquqlarga ega boʻlgan shtat va ittifoq hududi hukumatlaridan olinadi. Har bir sport turidan nomzodlar tavsiya etiladi. Kriket boʻyicha nomzodlar Hindistondagi Kriket boʻyicha Nazorat Kengashidan olinadi va SAI barcha tan olingan yoki toʻxtatib qoʻyilgan Milliy sport federatsiyalari nomidan nomzodlarni taqdim etish huquqiga ega. Oldingi mukofot olganlar bitta nomzod taklif qilishi mumkin. Hukumat ikki nafargacha sportchini munosib hollarda nomzod qilib koʻrsatishi mumkin, agar nomzodlik organidan bunday nomzodlar olinmagan boʻlsa. Muayyan yil uchun nomzodlar 30-aprelgacha yoki aprel oyining oxirgi ish kuniga qadar qabul qilinadi.

Tanlash jarayoni

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qabul qilingan barcha nominatsiyalar tegishli ravishda daʼvo qilingan yutuqlarni tekshirish va dopingga qarshi kurashish uchun Milliy antidoping agentligiga yuboriladi. Jahon antidoping agentligi tomonidan taqiqlangan giyohvand moddalarni isteʼmol qilgani uchun jazolangan har qanday sportchi mukofotga loyiq emas. Kotib va sport departamenti direktori va kotib oʻrinbosari, kotib va Ijrochi direktordan (TEAMS) iborat qoʻmita nomzodlarni tekshiradi va tasdiqlaydi.

Oxirgi toʻrt yil davomida musobaqa uchun medallarni qoʻlga kiritish uchun ballar
Musobaqa Medal
2 Oltin 2 Kumush 2 Bronza
Olimpiya oʻyinlari/Paralimpiya oʻyinlari 80 70 55
Jahon chempionati/Jahon kubogi 40 30 20
Osiyo oʻyinlari 30 25 20
Hamdo'stlik o'yinlari 25 20 15
A photograph of a man playing chess with blue sweater.
Mukofotning birinchi sovrindori Viswanathan Anand mamlakatdagi birinchi shaxmatchi Grossmeyster va Shaxmat boʻyicha jahon chempionatining besh karra gʻolibi hisoblanadi.[7]
A photograph of a man playing Snooker wearing a white shirt and black waistcoat.
Pankaj Advani ikkita sport turi: bilyard va snuker boʻyicha mukofotni qoʻlga kiritgan yagona sportchidir.
The four recipients of the award in 2019 (from top to bottom)
Rohit Sharma (Kriket)
Mariyappan Thangavelu (Para-atletika)
Manika Batra (Stol tennisi)
Vinesh Phogat (Professional kurash)
Mukofot oluvchilar roʻyxati
Yil Qabul qilib oluvchilar Sport turi Mnb.
1991-1992 Anand, ViswanathanViswanathan Anand Shaxmat [8]
1992-1993 Sethi, GeetGeet Sethi Bilyard
1993-1994 # Motivala, HomiHomi Motivala Yelkanli qayiq sporti (Jamoaviy) [9]
1993-1994 # Garg, Pushpendra KumarPushpendra Kumar Garg Yelkanli qayiq sporti (Jamoaviy [9]
1994-1995 Malleswari, KarnamKarnam Malleswari Og'ir atletika [8]
1995-1996 Kunjarani, NameirakpamNameirakpam Kunjarani Og'ir atletika [8]
1996-1997 Paes, LeanderLeander Paes Tennis [8]
1997-1998 Tendulkar, SachinSachin Tendulkar Kriket [8]
1998-1999 Sikdar, JyotirmoyeeJyotirmoyee Sikdar Yengil atletika [10]
1999-2000 Pillay, DhanrajDhanraj Pillay Chim ustida xokkey [11][8]
2000-2001 Gopichand, PullelaPullela Gopichand Badminton [12]
2001 Bindra, AbhinavAbhinav Bindra Oʻq otish (sport) [13]
2002 # Beenamol, K. M.K. M. Beenamol Yengil atletika [14]
2002 # Bhagwat, AnjaliAnjali Bhagwat Oʻq otish (sport) [14]
2003 George, Anju BobbyAnju Bobby George Yengil atletika [15]
2004 Rathore, Rajyavardhan SinghRajyavardhan Singh Rathore Oʻq otish (sport) [16]
2005 Advani, PankajPankaj Advani Bilyard and Snooker [17]
2006 Sandhu, Manavjit SinghManavjit Singh Sandhu Oʻq otish (sport) [18]
2007 Dhoni, Mahendra SinghMahendra Singh Dhoni Kriket [19]
2008 No award [8]
2009 # Kom, MaryMary Kom Boks [20]
2009 # Singh, VijenderVijender Singh Boks [20]
2009 # Kumar, SushilSushil Kumar Erkin kurash [20]
2010 Nehwal, SainaSaina Nehwal Badminton [21]
2011 Narang, GaganGagan Narang Oʻq otish (sport) [22]
2012 # Kumar, VijayVijay Kumar Oʻq otish (sport) [23]
2012 # Dutt, YogeshwarYogeshwar Dutt Erkin kurash [23]
2013 Sodhi, RonjanRonjan Sodhi Oʻq otish (sport) [24]
2014 No award [25]
2015 Mirza, SaniaSania Mirza Tennis [26]
2016 # Sindhu, P. V.P. V. Sindhu Badminton [27]
2016 # Karmakar, DipaDipa Karmakar Gimnastika [27]
2016 # Rai, JituJitu Rai Oʻq otish (sport) [27]
2016 # Malik, SakshiSakshi Malik Erkin kurash [27]
2017 # Jhajharia, DevendraDevendra Jhajharia Paralimpiya nayza [28]
2017 # Singh, SardaraSardara Singh Chim ustida xokkey [28]
2018 # Chanu, Saikhom MirabaiSaikhom Mirabai Chanu Ogʻir atletika [29]
2018 # Kohli, ViratVirat Kohli Kriket [29]
2019 # Malik, DeepaDeepa Malik Paralimpiya (o'q uloqtirish, nayza uloqtirish, boshqalar) [30]
2019 # Punia, BajrangBajrang Punia Erkin kurash [30]
2020 # Sharma, RohitRohit Sharma Kriket [31]
2020 # Thangavelu, MariyappanMariyappan Thangavelu Paralimpiya balandlikka sakrash [31]
2020 # Batra, ManikaManika Batra Stol tennisi [31]
2020 # Phogat, VineshVinesh Phogat Erkin kurash [31]
2020 # Rampal, RaniRani Rampal Chim ustida xokkey [31]
2021 # Chopra, NeerajNeeraj Chopra Yengil atletika [31]
2021 # Dahiya, Ravi KumarRavi Kumar Dahiya Erkin kurash [31]
2021 # Borgohain, LovlinaLovlina Borgohain Boks [31]
2021 # Sreejesh, P. R.P. R. Sreejesh Chim ustida xokkey [31]
2021 # Lekhara, AvaniAvani Lekhara Paralimpiya o'q otish [31]
2021 # Antil, SumitSumit Antil Paraatletika [31]
2021 # Bhagat, PramodPramod Bhagat Para-badminton [31]
2021 # Nagar, KrishnaKrishna Nagar Para-badminton [31]
2021 # Narwal, ManishManish Narwal Paralimpiya o'q otish [31]
2021 # Raj, MithaliMithali Raj Kriket [31]
2021 # Chhetri, SunilSunil Chhetri Futbol [31]
2021 # Singh, ManpreetManpreet Singh Chim ustida xokkey [31]
  1. „Scheme for the Rajiv Gandhi Khel Ratna Award“. Ministry of Youth Affairs and Sports (23-fevral 2015-yil). 9-sentabr 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-may 2016-yil.
  2. „Dhyan Chand Award: Rajiv Gandhi Khel Ratna Award renamed Major Dhyan Chand Khel Ratna Award | India News — Times of India“ (en). The Times of India (6-aug 2021-yil). Qaraldi: 2021-yil 6-avgust.
  3. „Rajiv Gandhi Khel Ratna Award Renamed After Hockey Great Dhyan Chand“. NDTV.com. Qaraldi: 2021-yil 6-avgust.
  4. „PM renames Rajiv Gandhi Khel Ratna award after Dhyan Chand“ (en). The Indian Express (2021-yil 7-avgust). Qaraldi: 2021-yil 11-avgust.
  5. „Sania Mirza conferred with Rajiv Gandhi Khel Ratna award“ (29-avgust 2015-yil). 1-oktabr 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-may 2016-yil.
  6. „Discover hockey's answer to Pele“ (en-GB) (2004-yil 26-fevral). Qaraldi: 2021-yil 6-avgust.
  7. „Why is Viswanathan Anand a chess legend?“. NDTVSports (22-noyabr 2013-yil). 2015-yil 17-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-noyabr 2015-yil.
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 „Rajiv Gandhi Khel Ratna Awards“. Sports Authority of India. 2016-yil 7-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-aprel 2016-yil.
  9. 9,0 9,1 „National Sports Awards“. Yachting Association of India. 10-iyun 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-aprel 2016-yil.
  10. Press Information Bureau, India. „Arjun Awards 1998 announced Ms. Jyotirmoyee Sikdar gets Rajiv Gandhi Khel Ratna Award 1998–99“. Press-reliz.
  11. Press Information Bureau, India (2000-yil 30-avgust). „Arjuna Awards to be presented tomorrow“. Press-reliz.
  12. Press Information Bureau, India (2001-yil 29-sentyabr). „President presents Rajiv Gandhi Khel Ratna, Arjuna and Dronacharya Awards“. Press-reliz.
  13. Press Information Bureau, India (2002-yil 29-avgust). „President presents Rajiv Gandhi Khel Ratna, Arjuna and Dronacharya Awards“. Press-reliz.
  14. 14,0 14,1 Press Information Bureau, India (2003-yil 29-avgust). „Arjuna Awards, Rajiv Gandhi Khel Ratna, Dhyan Chand and Dronacharya Awards given away“. Press-reliz.
  15. Press Information Bureau, India (2004-yil 21-sentyabr). „President gives away Arjuna Awards and Dronacharya Awards“. Press-reliz.
  16. Press Information Bureau, India (2005-yil 29-avgust). „President gives away Arjuna Awards and Dronacharya Awards“. Press-reliz.
  17. Press Information Bureau, India (2006-yil 23-avgust). „Rajiv Gandhi Khel Ratna award, 2005, Arjuna awards 2005, Dhyan Chand awards, 2006 and Dronacharya awards for the year 2005 Announced“. Press-reliz.
  18. Press Information Bureau, India (2007-yil 29-avgust). „President gives away Arjuna Awards and Dronacharya Awards“. Press-reliz.
  19. Press Information Bureau, India (2008-yil 19-avgust). „Rajiv Gandhi Khel Ratna & Arjuna Awards announced“. Press-reliz.
  20. 20,0 20,1 20,2 Press Information Bureau, India (2009-yil 29-iyul). „Rajiv Gandhi Khel Ratna, Arjuna Awards and other Sports Awards Announced“. Press-reliz.
  21. Press Information Bureau, India (2010-yil 8-noyabr). „Sports Minister Gives away Rajiv Gandhi Khel Ratna Award to Saina Nehwal“. Press-reliz.
  22. Press Information Bureau, India (2011-yil 18-avgust). „Rajiv Gandhi Khel Ratna, Arjuna Awards and other Sports Awards Announced“. Press-reliz.
  23. 23,0 23,1 Press Information Bureau, India (2012-yil 19-avgust). „Rajiv Gandhi Khel Ratna Award and Arjuna Awards Announced“. Press-reliz.
  24. Press Information Bureau, India (2013-yil 22-avgust). „Rajiv Gandhi Khel Ratna and Arjuna Awards“. Press-reliz.
  25. Press Information Bureau, India (2014-yil 21-avgust). „National Sports Awards 2014“. Press-reliz.
  26. Press Information Bureau, India (2015-yil 14-avgust). „Rajiv Gandhi Khel Ratna 2015 and Arjuna Awards 2015“. Press-reliz.
  27. 27,0 27,1 27,2 27,3 Press Information Bureau, India (2016-yil 22-avgust). „National Sports Awards 2016“. Press-reliz.
  28. 28,0 28,1 Press Information Bureau, India (2017-yil 22-avgust). „National Sports Awards 2017“. Press-reliz.
  29. 29,0 29,1 Press Information Bureau, India (2018-yil 20-sentyabr). „National Sports Awards 2018 announced; Mirabai Chanu and Virat Kohli to get Rajiv Gandhi Khel Ratna“. Press-reliz.
  30. 30,0 30,1 Press Information Bureau, India (2019-yil 20-avgust). „National Sports Awards - 2019 announced Bajrang Punia and Deepa Malik to get Rajiv Gandhi Khel Ratna Award“. Press-reliz.
  31. 31,00 31,01 31,02 31,03 31,04 31,05 31,06 31,07 31,08 31,09 31,10 31,11 31,12 31,13 31,14 31,15 31,16 Press Information Bureau, India (2020-yil 21-avgust). „National Sports Awards 2020 announced – Rohit Sharma, Mariyappan T., Manik Batra, Ms Vinesh and Ms Rani bag the Khel Ratna“. Press-reliz.